Trình bày những cống hiến của Menđen. hạn chế và bổ sung

1. Những cống hiến của Menđen cho di truyền học :

- Međen đã đề ra 2 phương pháp nghiên cứu di truyền và về sau đã được ứng dụng rộng rãi là phương pháp phân phân tích di truyền giống lai và phương pháp lai phân tích. Nội dung của các phương pháp như sau :

v Phương pháp phân tích di truyền giống lai. Phương pháp nghiên cứu này có các nội dung cơ bản sau :

· Chọn đối tượng thí nghiệm : thường Menđen chọn nghiên cứu trên cây đậu Hà Lan do tính chất tự thụ phấn nghiêm ngặt của nó.

· Kiểm tra, chọn lọc để có được dòng thuần chủng trước khi đem lai giống. Trong nội dung này, Menđen kết hợp sử dụng phương pháp lai phân tích.

· Phân tích các đặc điểm di truyền phức tạp ở cơ thể sinh vật thành từng cặp tính trạng riêng lẽ. Tiến hành lai từ đơn giản đến phức tạp. Lúc đầu là thí nghiệm lai 1 tính, rồi chuyển dần đến lai 2 tính, 3 tính v.v...

· Mỗi một thí nghiệm lặp đi lặp lại nhiều lần trên nhiều đối tượng khác nhau nhằm kiểm tra các kết quả thu được.

· Rút ra định luật : dùng thống kê toán học rút ra các định luật mang tính chất định lượng.

v Phương pháp lai phân tích : Là phép lai nhằm kiểm tra kiểu gen của một cơ thể mang tính trội là thuần chủng hay không. Cách làm là cho cơ thể cần kiểm tra lai với cơ thể mang tính lặn. Sau đó dựa vào kiểu hình ở con lai để kết luận.

· Nếu con lai đồng tính, chứng tỏ cơ thể đang kiểm tra là thuần chủng.

· Nếu con lai phân tính, chứng tỏ cơ thể đang kiểm tra là không thuần chủng.

q Sơ đồ lai minh họa :

§ P : AA (thuần chủng) aa

GP : A a

F1 : 100% Aa (F1 đồng tính)

§ P : Aa (không thuần chủng) aa

GP : A, a a

F1 : 50% Aa : 50% aa (F1 phân tính)

- Trên cơ sở thực nghiệm, Menđen đã phát hiện 3 định luật di truyền ở sinh vật. Nội dung của mỗi định luật như sau :

v Định luật đồng tính (còn gọi là định luật tính trội) : Khi lai 2 cá thể bố mẹ thuần chủng khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản thì các cá thể lai F1 đồng tính, mang tính trạng 1 bên của bố hoặc mẹ, là tính trạng trội.

v Định luật phân tính (còn gọi là định luật phân li) : Khi lai 1 cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản thì thế hệ F2 có hiện tượng phân tính theo tỉ lệ trung bình 3 trội : 1 lặn.

v Định luật phân li độc lập : Khi lai 1 cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản thì sự di truyền của cặp tính trạng này không phụ thuộc vào sự di truyền của cặp tính trạng kia.

2. Bổ sung của di truyền học hiện đại cho các hạn chế của Menđen : Tuy có những cống hiến quan trọng trong lĩnh vực di truyền học. Song, chủ yếu do trình độ phát triển của khoa học đương thời, Menđen cũng có những hạn chế nhất định và những hạn chế đó đã được di truyền học hiện đại bổ sung như sau :

Các hạn chế của Menđen

· Chỉ phát hiện hiện tượng gen trội át hoàn toàn gen lặn alen với nó.

· Chỉ mới đề cập đến mỗi gen nằm trên một nhiễm sắc thể qui định một tính trạng.

· Chỉ nghiên cứu gen qui định tính trạng nằm trên nhiễm sắc thể thường trong nhân tế bào.

Bổ sung của di truyền học hiện đại

· Còn có hiện tượng gen trội át không hoàn toàn gen lặn gọi là hiện tượng di truyền trung gian.

· Một gen có thể qui định nhiều tính trạng cho cơ thể gọi là tính đa hiệu của gen.

· Nhiều gen không alen có thể tương tác qui định một tính trạng cho cơ thể theo qui luật tương tác gen.

· Nhiều gen còn phân bố trên một nhiễm sắc thể di truyền theo qui luật liên kết gen hoàn toàn và qui luật hoán vị gen.

· Gen còn nằm trên nhiễm sắc thể giới tính và theo qui tắc di truyền có liên kết với giới tính.

· Gen không chỉ nằm trên nhiễm sắc thể trong nhân tế bào mà còn nằm trong một số bào quan (ADN dạng vòng). Các gen này qui định sự phát triển tính trạng con theo dòng mẹ, gọi là qui luật di truyền qua tế bào chất.